Ook de gemeente Venray heeft te maken met de veranderingen in het klimaat. Hitte, droogte en overlast van (hemel)water vragen om maatregelen die zorgen voor een veilige en gezonde leefomgeving. De gemeente volgt de laatste ontwikkelingen inzake deze materie om de gemeente klimaatbestendig te maken. Dit houdt in dat de ruimtelijke inrichting aangepast wordt indien wenselijk, teneinde de omgeving ‘regen- en hittebestendig’ te maken. Het groen in de gemeente speelt hierbij een belangrijke rol.

Een door specialisten uit te voeren ‘klimaatstresstest’ brengt kwetsbare plekken bij extreme weersomstandigheden binnen de Venrayse leefomgeving in kaart. ‘Niets doen’ tot deze klimaatstresstest is uitgevoerd is geen optie: het is duidelijk dat een groot aantal knelpunten nu reeds aangepakt kan worden.

De twee beken in de gemeente, de Loobeek en de Oostrumse beek, zijn waterlopen die zich bij uitstek lenen om de ecologische structuur te versterken. Het zijn beken die de ligging van de kernen hebben bepaald en het gebied een gezicht hebben gegeven.  In meerdere geschriften wordt het belang en de waarde van deze beken aangehaald. De kansen zijn echter nog niet ten volle benut.

Zo heeft het Waterschap Limburg bij Oostrum de Oostrumse beek langs de N270 opnieuw ingericht en is bij de samenloop van de Schelde en de Oostrumse beek een fraai gebied ontwikkeld. Dit zijn prachtige voorbeelden maar zij beslaan slechts een klein gedeelte van de beken. Op de meeste plaatsen zijn de beken recht met steile oevers en direct grenzend aan intensieve landbouw. Tegelijk met het probleem kan daar ook een oplossing liggen. Is het mogelijk om de boeren mee te nemen naar een meer op natuur gericht landschap?  Heel interessant zijn de ontwikkelingen van de natuurinclusieve landbouw. Dit houdt in dat de landbouw optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden die de natuur biedt en de natuur tegelijk verzorgt en spaart. Samen optrekken is een groot goed. Boeren, Waterschap, Provincie en gemeente kunnen samen opgaan om een verandering teweeg te brengen. Toename van problemen zoals klimaatopwarming, droogte- en/of wateroverlast, geringe biodiversiteit , maar ook een groeiende behoefte aan recreatieve voorzieningen kunnen een positieve wending krijgen.

Door deze en overige beken in al zijn lengte zo mogelijk te veranderen in een meanderende beek met sterk wisselend oevertalud (van een diep smal ‘bakje’ naar een brede ondiepe ‘schaal’) en ingebed in natuurlijke omgeving met poelen, beplantingen en open stukken, wordt een enorme stap voorwaarts gemaakt om de biodiversiteit en de waterbergingsmogelijkheid te vergroten.  Daarnaast kan het gebied tevens geschikt gemaakt worden voor recreatieve en educatieve doeleinden. Aanleg van (wandel)paden, informatiepanelen, vogelkijkhutjes etc. kunnen veel plezier brengen.

Aanpassen van deze beken verlengt de verblijfsduur van het water in het gebied. Droogteperiodes, zoals de zomer van het jaar 2018, veroorzaken daardoor minder schade en ongemak. In extreem natte periodes is het waterverbergend vermogen aanmerkelijk groter, waardoor ook in die periodes de overlast beperkt blijft.

Omdat deze beken door de hele gemeente lopen en dientengevolge hun invloed uitoefenen in het gehele gebied worden de beken als ecologische hoofdstructuur aangemerkt  in de gemeente Venray.

Woonwijken groener

Anticiperen op het veranderende klimaat en de effecten daarvan kunnen schade en overlast verder beperken. Opvallend, vooral in de nieuwere woonwijken, is daarom het geringe aantal laanbomen en de overvloed aan verharding, zowel particulier als gemeentelijk. In de hete, droge zomer van 2018 moeten deze wijken ware woestijnen zijn geweest. In alle kernen komen dergelijke  straten voor, ondanks de beschikbare ruimte die aanwezig is voor groen en bomen. Bij het (nieuw)  dient ruimte voor groen en bomen het uitgangspunt te zijn.

Oudere wijken (vooral in Venray)

Veltum is een mooi voorbeeld van een groene wijk. Geen trottoirs, weinig bestrating in de voortuinen, veel bomen. De enige vraag in deze wijk die gesteld kan worden is het maaibeleid van de bermen: kan dit wellicht extensiever in frequentie?

In West is weinig ruimte voor meer  vergroening maar is er wel sprake van redelijk veel groen van hoge kwaliteit. Bij Brabander is een goed voorbeeld van moderne inrichting: een groot opvangbekken voor hemelwater met natuurlijke kruiden. Een hogere biodiversiteit kan hier zeker een verbetering geven.

Afkoppelen waterafvoeren

Bij het inrichten van nieuwe wegen uitgaan van groen en bomen.  Gebruik van waterpasserende verhardingen, waterafvoer afkoppelen naar waterbassins. Dat laatste kan door infiltratie in eigen tuin, afvoeren naar wadi’s of naar open water, bijvoorbeeld de beken in de gemeente.  Bij dat laatste wordt veelal een coach aangesteld vanuit de gemeente. Die zou ook kunnen adviseren bij het (afzien van ) verharding in de tuin.

Tuintegeltaks

Een in 2017 gelanceerd idee is de ‘tuintegeltaks’. Wie zijn tuin helemaal vol legt met verharding  moet méér rioolbelasting betalen. Reden is de extra druk op het rioolstelsel, omdat bij dit soort tuinen het regenwater niet in de grond wegzakt, maar wordt geloosd op het riool. Een niet door iedereen omarmd idee, maar het geeft wel aan dat er mogelijkheden zijn. Gelden, voortkomend uit de te heffen belasting kunnen volledig ten goede komen van het openbaar groen.

Zie ook bijlage 2 Venray bestrating

Aanplanten bomen

In veel straten is voldoende ruimte om bomen aan te planten. Het planten van bomen in kwaliteitsarme omstandigheden moet voorkomen worden. Omdat het vaak de meest beperkende factor is wordt met name gedoeld op de beschikbare ruimte. Uiteraard is tevens de aard van het groeimedium van belang. Grote plantvakken met meer  ruimte voor groene onderbeplanting benadert de natuurlijke cyclus het meest. Op dit moment is niet aan te geven waar dit alles wel en niet mogelijk is. Voorbeelden zijn er voldoende voorhanden. Zorg voor de standplaats en ondergrondse  groeiomstandigheden maken het wellicht niet mogelijk om veel bomen aan te planten maar wel bomen met een hoge kwaliteit. Onderhoudskosten blijven door kwaliteitsgroen beperkt. Bovendien is het een gegeven dat een oude, volgroeide boom een vele malen grotere betekenis heeft voor de natuurwaarde. Hiermee wordt gedoeld op de aanwezigheid van muizen, vogels, insecten, vleermuizen, bodemschimmels etc.

Er is reeds een begin gemaakt met de inrichting van de gemeente Venray in relatie tot de klimaatwijziging en verhoging van de biodiversiteit. Geconstateerd is echter dat bij de aanleg van nieuwe wijken grijs en rood voorop staat. Bij het onderhoud van het zowel nieuwe als bestaande openbaar groen staat intensief beheer van gazon voorop, alle goede bedoelingen ten spijt. Bij de ontwikkelingen naar klimaatadaptatie en meer natuur behoort een zekere natuurlijke, minder gecultiveerde uitstraling. Om bewoners daarin mee te krijgen is een goede voorlichting noodzakelijk. Medezeggenschap en participeren in de nieuwe ontwikkelingen moet zeker meegenomen worden. Bewustwording van de problemen (temperatuurstijging, regenwaterafvoer- en berging, bestrijding invasieve soorten) helpt om de veranderingen te onderbouwen en om de positieve effecten beter naar voren te laten komen.

Participatie zou invulling kunnen krijgen door het inrichten van buurttuinen, ontmoetingsplekken, het laten beheren van het groen door de bewoners zoals vooral in de dorpen reeds geschiedt, of het mogelijk maken dat bewoners zelf financiën kunnen toewijzen aan groene projecten met bijvoorbeeld waardecheques. Er worden in den lande al diverse acties georganiseerd om bewoners mee te laten denken.

Operatie Steenbreek

Een actie om de burgers te enthousiasmeren hun tuin te vergroenen. Zij kunnen hieraan een belangrijke bijdrage leveren, omdat 40% van de stedelijke omgeving eigendom is van particulieren (landelijk gemiddelde). De gemeente kan zelf het goede voorbeeld geven door bij de inrichting het groen op de eerste plaats te zetten en zo veel als mogelijk overbodige bestrating te vervangen door beplanting.

Afkoppeling hemelwater

Bewoners krijgen subsidie om regenpijpen niet meer te lozen op riool maar op eigen terrein. Ook hier kan de gemeente het goede voorbeeld geven door straatkolken af te koppelen door infiltratie, wadi’s of beken.